Aspekty technologiczne i środowiskowe wykorzystywane w produkcji ryb

W skład kompleksu wchodzą wysoko wyspecjalizowane systemy monitorujące jakość wody i aparatura technologiczna, bez której cykl produkcyjny nie byłby możliwy.

Dwupiętrowy budynek wylęgarni o pow. 850 m² wyposażony jest w pięć zamkniętych obiegów wody (czyli w systemy recyrkulacyjne do produkcji ryb - w warunkach w pełni kontrolowanych warunkach z kilkukrotnym wykorzystaniem tej samej wody). Obiegami tymi zarządza specjalistyczny system Oxyguard. Każdy z obiegów zamkniętych wyposażony jest w rejestrator, który całodobowo monitoruje parametry wody przy użyciu sond pH, temperatury, tlen, redox, poziom wody i zanik prądu. W sytuacji awaryjnej lub gdy parametry przekraczają ustawione do produkcji normy pracownicy otrzymują powiadomienia za pomocą wiadomości SMS, dzięki temu czas reakcji na zagrożenie skrócony jest do minimum mając ciągle na uwadze, aby nie dopuścić do strat w produkcji. Zanik energii elektrycznej, przy tak skomplikowanym systemie zarzadzania wodą jest bardzo niebezpieczny, dlatego też ośrodek został wyposażony w agregat prądotwórczy, który w ciągu 15 sekund od zaniku prądu ulega automatycznemu włączeniu. Baseny hodowlane (łącznie 78 sztuk) w budynku wylęgarni, zasilane są tlenem z wytwornicy umieszczonej na parterze wylęgarni. Tlen systemem rur doprowadzony jest do zbiorników wyrównawczych w każdym z pięciu obiegów. Poprzez właściwe ustawienie parametrów na rotametrach i sondach tlenowych utrzymujemy stały poziom nasycenia wody produkcyjnej tlenem na poziomie 100-110%.

Ośrodek to nie tylko specjalistyczne urządzenia stworzone przez człowieka, w trakcie produkcji wykorzystujemy także procesy naturalnie występujące w przyrodzie.

Oczyszczanie wody w obiegach zamkniętych z produktów przemiany materii (amoniak) odbywa się w kolumnach nitryfikacyjnych wypełnionych złożem. Każdy z obiegów posiada filtr, gdzie bakterie nitryfikacyjne rozkładają produkty przemiany materii.

Stałe cząstki w obiegach zamkniętych takie jak resztki niezjedzonej karmy i odchody oczyszczane są w mikrositach. Są to specjalne bębny z naciągniętą siatką stalową- spłukiwane przesz dysze z wodą pod ciśnieniem. Gęstości oczek w siatkach mieszczą się w granicach 40-60 mikronów i pozwalają na całkowite usunięcie z wody pozostałości po karmieniu. Woda w obiegach jest przejrzysta i pozbawiona zawiesiny. Systemem rur odprowadzających woda poprodukcyjna z mikrosit przepływa do komór sedymentacyjnych (I etap oczyszczania) a następnie do osadnika wypełnionego złożem keramzytowym (II stopień oczyszczania.).

W celu usunięcia niepożądanych mikroorganizmów z obiegu takich jak pasożyty, bakterie i grzyby istnieje możliwość załączenia lamp UV, w które zaopatrzony jest każdy obieg zamknięty.

Lampy UV wspomagają leczenie ryb oraz zmniejszają częstotliwość wykonywania kąpieli leczniczych i stosowania antybiotyków.

Wsparciem przy produkcji ryb w wylęgarni jest doskonale wyposażone laboratorium. We własnym zakresie Pracownicy wykonują badania na obecność pasożytów przy użyciu mikroskopu biologicznego i stereoskopowego, pomiary zawartości amoniaku, azotynów i azotanów przy użyciu fotometru oraz ważenie kilkudniowego wylęgu przy użyciu wag laboratoryjnych.

Niezastąpione w codziennej pracy hodowcy są również optyczne sondy przenośne do pomiaru pH, tlenu i temperatury w stawach zewnętrznych. Te wszystkie urządzenia, przyrządy oraz nowoczesna Zastosowanie nowoczesnej technologii w znacznym stopniu pozwala na szybkie reagowanie, co w przypadku hodowli ryb ma ogromne znaczenie.

Woda w obiegach zamkniętych (piętro wylęgarni) pochodzi ze zbiornika zaporowego i jest uzdatniana we własnej stacji uzdatniania wody umieszczonej na zewnątrz budynku wylęgarni. W stacji znajdują się złoża usuwające żelazo i mangan i lampa UV. Woda po przejściu przez stacje zasila obiegi zamknięte.

Inaczej wygląda zasilanie wodą zewnętrznych stawów hodowlanych i parteru wylęgarni – tu woda pochodzi bezpośrednio ze zbiornika Świnna Poręba. Pobierana jest z głębokości 7-8 m nad dnem i grawitacyjnie po przejściu przez elektrownię w ilości 500 l/s dostarczana jest do poszczególnych stawów. Jej jakość zależna jest od opadów i pory roku. Temperatura pobieranej ze zbiornika wody w miesiącach letnich nie przekracza 17 stopni C.

Woda poprodukcyjna z basenów rotacyjnych i stawów ziemnych oczyszczana jest w dwóch zewnętrznych osadnikach, które stanowią system oczyszczania biologicznego (usuwanie azotu, fosforu, zawiesiny). Osadniki wypełnione są keramzytem i żwirem a ich powierzchnia dostosowana jest do możliwości produkcyjnych ok 90 ton ryb.

Coroczne badania wody odpływowej (poprodukcyjnej) z ośrodka zarybieniowego (CHZT, BZT, fosfor, azot, zawiesina, tlen) wskazują na nieprzekraczanie parametrów świadczących o jej dobrej jakości (dobrym oczyszczeniu).  

Po przejściu przez osadniki woda dodatkowo jest natleniana w systemie dwóch koryt natleniających, które wykorzystywane są do przetrzymywania selektów pstrąga potokowego ze względu na swą budowę przypominają naturalne koryto rzeki.

Zabiegi związane ze sztucznym rozrodem prowadzimy zgodnie z przyjętymi zasadami w rybactwie śródlądowym. W ich realizacji uczestniczy wykwalifikowana kadra pracownicza.
Po odłowie tarlaków określa się stopień dojrzałości ryb a od dojrzałych tarlaków pobierane są produkty płciowe: ikra (komórki płciowe samic) oraz mlecz (komórki płciowe samców):
                                  

Zabiegi hodowlane przeprowadzane są w sposób, który pozwala zachować różnorodność genetyczną produkowanego narybku. Po przeprowadzeniu sztucznego tarła kolejnym etapem jest umieszczenie zapłodnionej ikry w aparatach inkubacyjnych (np. słoje Weissa).

Po wykluciu larwy przenoszone są do podchowalników, w celu dalszego chowu w systemach recyrkulacyjnych

Gdy młody narybek podrośnie jest przenoszony na zewnętrzne baseny hodowlane, gdzie trzymane są większe ryby.

Pełny cykl produkcyjny pstrąga tęczowego tj. od ikry do ryby handlowej trwa ok 12-13 miesięcy.

Dokładamy szczególnej staranności, aby wydawane przez nas ryby opuściły stawy hodowlane w jak najlepszej kondycji.

Ośrodek zarybieniowy w Świnnej Porębie nie jest nastawiony na monokulturę, produkujemy kilka gatunków ryb, co jest rzadkością w ośrodkach hodowlanych.

Zaproponowane podczas budowy ośrodka rozwiązania techniczne pozwalają na dostosowanie technologii do zmienionego profilu produkcji. Stopniowo liczba produkowanych gatunków będzie ulegać zwiększeniu m.in. o klenia, jazia, lina, sandacza, suma.

Kadra obsługująca ośrodek zarybieniowy to pracownicy, którzy łączą pasję z pracą, praca w ośrodku wymaga sporej wytrwałości i odporności w szczególności na warunki atmosferycznej, nie każdy jest w stanie pracować w tak wymagających warunkach, ale Ci co zostają jak sami mówią nie wyobrażają sobie już innej pracy, bo praca z żywymi organizmami daje mnóstwo radości i satysfakcji.

Kadrę ośrodka tworzą pracownicy z kierunkowym wykształceniem w zakresie rybactwa śródlądowego z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem w hodowli, ale również pracownicy innych branż, bez których nie wyobrażamy sobie naszej działalności, co szczególnie odczuwa się, gdy coś się zepsuje wtedy w rękach tych pracowników leży dosłownie wszystko.

W latach 2018-2019 czynnie uczestniczyliśmy w programie odbudowy gatunków dwuśrodowiskowych - , produkując narybek letni troci wędrownej, którym zarybiane były rzeki zlewni górnej Wisły (Raba, Dunajec).

Dzięki wysokiej kondycji produkowanego materiału zarybieniowego mamy już stałych kontrahentów (Okręgi PZW), a ich liczba z roku na rok wzrasta.

Od 2019 r. kontynuujemy działania zwiększające liczebność brzany w naszych wodach.

Zasięg występowania brzany stale się kurczy, a liczebność spada. Gatunek ten jest wrażliwy na niską zwartość tlenu w wodzie, nie toleruje dużych wahań zasolenia wody i jest bardzo wrażliwy na zwartość amoniaku, który dostaje się do wody razem ze ściekami komunalnymi i przemysłowymi. Szacuje się, że negatywne zmiany w siedlisku brzany skutkowały skurczeniem się zasięgu jej występowania o 60% i zmniejszeniem liczebności o około 80%.

W związku z tym, brzana została uznana za gatunek zagrożony wyginięciem i niestety znalazła się w spisie zwierząt Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce.

Do ochrony brzany obliguje nas także dyrektywa siedliskowa Unii Europejskiej, zaliczająca brzanę do gatunków „wymagających regulacji i kontroli użytkowania“.

Poznana dobra jakość mięsa produkowanego pstrąga tęczowego dzięki wysoko wyselekcjonowanej paszy również cieszy się wzrastającym uznaniem wśród klientów zarówno detalicznych jak i hurtowych.

Dzięki posiadanej infrastrukturze mamy możliwość zaproponowania klientom dowozu świeżych ryb (ta forma dostawy cieszy się coraz większym zainteresowaniem, klient ma pewność, że ryby zostaną dowiezione we właściwych warunkach, co przekłada się na ich dalszą dobrą kondycje).

W roku 2019 wykonano dodatkową konstrukcję natleniającą wodę doprowadzaną do budynku wylęgarni i zewnętrznych stawów hodowlanych. Konstrukcja ta składa się z dodatkowego 3 m rurociągu o średnicy 60 cm wraz z dołączonymi bocznymi odgałęzieniami zwiększającymi kontakt wody z powietrzem. Wykonanie takiej konstrukcji było najbardziej ekonomiczną alternatywą, aby poprawić parametry wody.

Wykonanie dodatkowej konstrukcji natleniającej wpłynęło na zwiększenie zawartości tlenu w wodzie dopływającej w miesiącach letnich z 2 mg/l do 4,5-5 mg/l

Ponadto wykonano dodatkowe rurociągi odprowadzające wodę ze stawów ziemno-betonowych co pozwoliło na zwiększenie przepływu wody w stawach hodowlanych, skrócenie czasu wymiany wody i tym samym pozwoliło zintensyfikować produkcję ryb poprzez zwiększenie możliwości technicznych stawów (zwiększenie przepływów w stawach ziemnych z 15 l/s do 25 l/s).

Zwiększono również przepływ wody w basenach rotacyjnych z 8 l/s do 15 l/s poprzez montaż koszy osłaniających w osadniku.

W roku 2019 zapoczątkowano promowanie możliwości produkcyjnych ośrodka zarybieniowego w Świnnej Porębie również poprzez emisję programów TV np. z serii „Z wędką nad wodę”, w latach następnych planowana jest kontynuacja tego typu działań.

 Planowane jest zacieśnienie współpracy ze środowiskami naukowymi pod kątem udziału programach restytucji wybranych gatunków ryb. Zapoczątkowanie tej współpracy to rok 2018 i produkcja troci wędrownej do zarybień restytucyjnych Raby i Dunajca.

Planujemy rozszerzyć ofertę o nowe gatunki materiału zarybieniowego, zaczynając od sandacza a później także o klenia, jazia, lina, suma.

WŁASNE STADA TARŁOWE

Dużym zainteresowaniem cieszy się produkowany przez nas narybek brzany, której populacja w naszych rzekach ulega niestety zmniejszeniu przy jednoczesnym wzroście zapotrzebowania na nią jako materiał zarybieniowy przez użytkowników rybackich.

Mając to na uwadze, dużą wagę przykładamy do własnych stad tarłowych tego gatunku. Rozród tej ryby wymaga dobrej znajomości jej biologii nie tylko opartej na wiedzy książkowej, ale wieloletnich obserwacjach w jej naturalnym środowisku, odpowiednim sterowaniem temperaturą i światłem i tym samym wymaga ogromnego nakładu pracy.

Posiadamy już także własne stada tarłowe pstrąga tęczowego i potokowego co zapewni nam stabilną produkcje tych gatunków uniezależniając się od zewnętrznych dostawców i tym samym zmniejszy się ryzyko przenoszenia chorób.

W 2020 r. do karmienia pstrąga tęczowego zastosowano paszę z barwnikiem astaksantyną, dzięki temu mięso przybrało kolor łososiowy co spotkało się z dużym zainteresowaniem wśród klientów, co również będziemy powtarzać w roku bieżącym.

W bieżącym roku podejmiemy pierwsze próby hodowli sandacza cieszącego się wykwintnym mięsem i wzrastającym zapotrzebowaniem w związku ze spadkiem populacji tego gatunku w wodach płynących.