Wiosna zawitała również do naszego ośrodka zarybieniowego, świadczy o tym m.in. fakt, że nasi mieszkańcy coraz częściej wypływają zaczerpnąć słonecznego światła...

Okres zimowy w ośrodku charakteryzuje się pewnego rodzaju monotonią prac: karmienie, ważenie, sortowanie, codzienna pielęgnacja itp., ale to wszystko jest niezbędne do rozpoczęcia kolejnego sezonu produkcyjnego.

Warto było wykonywać takie żmudne czynności, bowiem w tym roku (styczeń/luty) udało się nam przeprowadzić sztuczny rozród pstrąga tęczowego z własnego stada tarłowego, wyhodowanego w naszym obiekcie. Wprawdzie nasze samice miały tylko ponad dwa lata i zwykle nikt się nie odważa podjąć próby rozrodu tak młodych osobników, ale my mimo wszystko, odważyliśmy się na ten krok …

Nasze stado tarłowe liczyło ponad 400 osobników o średniej wadze 800 gramów, wśród pstrągów hodowlanych często spotyka się formy ubogie w barwnik skóry i u nas pojawiło się kilka takich osobników (to zjawisko nosi nazwę albinizmu – spotykanego również wśród innych zwierząt).

(dojrzała płciowo samica pstrąga tęczowego – forma albinotyczna)

Niedobór barwnika nie dyskwalifikuje ryby do rozrodu i również nie ma wpływu na jakość mięsa.

Kolejny krok to pozyskiwanie produktów płciowych - od samic – zdjęcie A i samców – zdjęcie B …

[A]                                                                                                [B]

Pozyskaliśmy z własnego stada tarłowego 100 000 sztuk ziaren ikry z czego uzyskaliśmy 62 000 sztuk wylęgu żerującego – jest to bardzo dobry wynik!!!

Zapłodniona ikra została równomiernie rozłożona na aparatach długostrumieniowych, gdzie przebiegał jej dalszy rozwój, ale czy na tym koniec?

Czy wystarczy rozłożyć ikrę na aparatach i pozwolić, aby jej rozwój przebiegał bez naszego nadzoru?

Gdybyśmy tak zrobili - parę dni i nic by nie zostało …

Widoczne na poniższym zdjęciu białe ziarna ikry to ikra spleśniała, najczęstszą przyczyną takiego zjawiska jest brak zapłodnienia, takie ziarna szybko ulegają rozkładowi i zagrażają pozostałym zarodkom.

Trzeba je niezwłocznie usunąć, ale jak przy takich ilościach! I tu przychodzą z pomocą pracownicy ośrodka, którzy całymi godzinami, nieprzerwanie za pomocą najprostszych narzędzi (pincetą, wężykiem), żeby nie uszkodzić zdrowej ikry wyciągają rozkładające się ziarna…

… choć to męczące zajęcie, ale warto…

W tych maleńkich ziarenkach tętni życie, dowodem na to jest poniższy film z pracującym intensywnie sercem…

A to kolejny dowód, że ciężka praca jest powodem zadowolenia każdego hodowcy: maleńkie rybki przygotowujące się do samodzielnego pobierania pokarmu …

… i coraz starsze wymagające większej przestrzeni.

Hodowla ryb to również codzienna walka z wrogami naturalnie występującymi w wodach słodkich wywołującymi takie choroby jak ichtioftirioza i trichodinoza.

Obie choroby wywołują pasożytnicze pierwotniaki, które uszkadzają powierzchnie skóry ryby czyniąc ją podatną na ataki innych drobnoustrojów.

Początek wiosny to również czas, kiedy czołowy przedstawiciel drapieżników w zbiornikach zaporowych, w tym również w zbiorniku Świnna Poręba, przystępuje do rozrodu. Mowa tu oczywiście o szczupaku. Szczupaki nie są wybredne, ich pokarm stanowią głównie mało cenne ryby i tym samym przyczyniają się do poprawy struktury rybostanu. Zwiększanie populacji tego drapieżcy przyczynia się do eliminacji ryb planktonożernych, a w konsekwencji do rozwoju zooplanktonu, który odfiltrowuje z wody nadmiar planktonu roślinnego.

W wyniku tych następujących po sobie procesów bezwartościowy lub mało wartościowy produkt spożywczy zostaje przerobiony na poszukiwany surowiec o zaletach dietetycznych.

Prowadzone prace hodowlane w ośrodku przyczyniają się do zwiększenia populacji tego drapieżnika w zbiorniku, co zapewnia jego stałą populację.

Szczupak z uwagi na swoje rozmiary i waleczność jest rybą cenioną wśród wędkarzy.

Tak jak co roku, dojrzałe płciowo szczupaki odłowiliśmy ze zbiornika Świnna Poręba i przenieśliśmy je do naszej wylęgarni.

Następnie z zachowaniem szczególnej ostrożności od dojrzałych osobników zostały pobrane produkty płciowe …

Zapłodniona ikra została przeniesiona do słojów inkubacyjnych, gdzie przebiegał jej dalszy rozwój…

Dlaczego ikra w słojach różni się kolorem? Ciemny kolor to znak, że niedługo nastąpi wyklucie malutkich rybek.

Po 8-9 dniach od momentu obsadzenia słojów inkubacyjnych, w temperaturze wody 11-12 ⁰C wykluwa się wylęg …

Wylęg szczupaka nie porusza się w poziomie, ale … w pionie aby przylgnąć do roślin usytuowanym na głowie parzystym gruczołem cementowym. Po upływie około tygodnia, larwy nabierają powietrza do pęcherza pławnego i zaczynają poruszać się w płaszczyźnie poziomej.

W warunkach hodowlanych wylęg przyczepia się do przygotowanych do tego celów delikatnych zaczepnych tkanin zwykle służących jako firanki …

W tym roku wyprodukowaliśmy ponad 340 000 sztuk wylęgu żerującego szczupaka.

Nasza rola kończy się na nauczeniu małych szczupaczków samodzielnie pobierać pokarm, teraz muszą stawić czoła grożącym im niebezpieczeństwom w naturalnym środowisku …

… aby mogły się szybciej zaklimatyzować wpuszczamy je do wody niewielkimi partiami w spokojnych miejscach porośniętych roślinnością gdzie będą miały większe możliwości znalezienia pokarmu przynajmniej na początku swojej drogi do dorosłości.

Zbiornik wodny Świnna Poręba

Kontynuujemy działania zwiększające liczebność gatunku zagrożonego wyginięciem!

Zasięg występowania brzany stale się kurczy, a liczebność spada. Gatunek ten jest wrażliwy na niską zwartość tlenu w wodzie, nie toleruje dużych wahań zasolenia wody i jest bardzo wrażliwy na zwartość amoniaku, który dostaje się do wody razem ze ściekami komunalnymi i przemysłowymi. Kolejnym czynnikiem powodującym spadek liczebności tego gatunku jest poprzeczna zabudowa rzek, która przyczynia się do spowolnienia przepływu wody i tym samym utraty odpowiednich dla tego gatunku siedlisk.

Szacuje się, że negatywne zmiany w siedlisku brzany skutkowały skurczeniem się zasięgu jej występowania o 60% i zmniejszeniem liczebności o około 80%.

W związku z tym, brzana została uznana za gatunek zagrożony wyginięciem i niestety znalazła się w spisie zwierząt Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce.

Do ochrony brzany obliguje nas także dyrektywa siedliskowa Unii Europejskiej, zaliczająca brzanę do gatunków „wymagających regulacji i kontroli użytkowania“.

Aby przeciwdziałać brakom brzany w naszych rzekach, konieczne stały się zarybienia materiałem pochodzącym z ośrodków zarybieniowych m.in. takich jak nasz w Świnnej Porębie.

Trochę historii …

Pierwsze próby rozrodu brzany w warunkach kontrolowanych podjęto we Włoszech w 1922 r. W Polsce próby rozrodu i podchowu brzany przypadły na lata 80 ubiegłego wieku.

Brzana pod kątem prawnym …

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie, wymiar ochronny brzany wynosi 40 cm.

Co to oznacza?

Niedozwolony jest jej połów, gdy długość mierzona od początku głowy do najdalszego krańca płetwy nie przekracza wymiaru ochronnego, czyli wyżej wspomnianych 40 cm

Kolejne pojęcie jakie pojawia się w ww. Rozporządzeniu odnoszące się do ochrony organizmów żyjących w wodzie to okres ochrony, czyli taki przedział czasowy w którym niedozwolony jest połów, dla brzany dot. on okresu od 1 stycznia do 30 czerwca.

Starania podjęte przez ośrodek zarybieniowy w Świnnej Porębie na rzecz odtworzenia populacji brzany w naszych rzekach.

Już w kwietniu br. z uwagi na sprzyjające warunki atmosferyczne, rozpoczęliśmy czynności związane ze sztucznym rozrodem brzany. Materiałem wyjściowym podobnie jak w roku ubiegłym jest nasze własne wyhodowane stado tarłowe.

Brzana należy do rodziny ryb karpiowatych, zaliczana jest do gatunków reofilnych czyli prądolubnych. W naturalnym środowisku brzana zasiedla środkowe biegi dużych i szybko płynących rzek o dnie kamienistym lub kamienisto - żwirowym.

Samice dojrzałe płciowo z naszego stada tarłowego po mikroskopowej ocenie stopnia dojrzałości komórek jajowych (ikry) poddaliśmy stymulacji hormonalnej poprzez wstrzykniecie preparatu przyśpieszającego rozwój gonad, zabieg ten jest całkowicie nieszkodliwy dla dalszego życia ryby, a wręcz ułatwia hodowcom dalsze prace przy sztucznym rozrodzie i minimalizuje stres związany z pozyskaniem produktów płciowych.

(Samica brzany dł. ciała 44 cm, masa – 1,5 kg)

Poprzez masowanie powłok brzusznych samic następowało uwalnianie dojrzałych komórek jajowych.

Brzana składa ikrę w porcjach, w naturze ikra w czasie jednego cyklu bywa składana 3-4 razy. Ikra jest koloru żółtawego o średnicy około 2 mm.

W warunkach hodowlanych pozyskiwanie ikry rozciąga się na okres 2-3 tygodni – nie jest to więc jednorazowa akcja, wymaga ciągłego obserwowania samic, aby nie przegapić „tego” momentu.

Po zapłodnieniu ikra brzany została przeniesiona do aparatów inkubacyjnych (słoje Weissa)…

… a po upływie tygodnia pojawiły się pierwsze małe rybki.

Wykluwające się larwy są ślepe - pigment w oczach pojawia się dopiero po 1 lub 2 dniach od wyklucia.

Efekt końcowy jest imponujący….

… to ponad 190 000 sztuk wylęgu, który obecnie mierzy 1,5-2 cm.

Teraz małe brzany muszą przybrać na wadze i także w tym aspekcie dokładamy wszelkich starań, karmimy ją specjalną wysokobiałkową paszą na bazie organizmów morskich, a gdy małe rybki osiągną parametry narybku letniego i jesiennego zostaną wpuszczone do ich naturalnego środowiska.

Warto również zagłębić się w etymologie nazwy rodzajowej brzany tj. Barbus czyli „barba” i „ula” (co z łaciny znaczy: mała broda, niewielki zarost).

Czyżby brzana miała …. wąsy? A jeżeli tak to w jakim celu?

Brzana na górnej wardze posiada dwie pary wąsików, krótsze znajdują się na końcu otworu gębowego, a dłuższe w kącikach ust. Wąsiki te są bogato wyposażone w kubki smakowe i dzięki temu służą do poszukiwania pokarmu zwłaszcza w wodzie o zmniejszonej przejrzystości.

Podobnie jak w roku ubiegłym z powodzeniem przeprowadziliśmy sztuczny rozród świnki.

Świnka to ryba słodkowodna z rodziny karpiowatych, osiąga długość w granicach 30-50 cm i masę do 1,5 kg.

Ikrę świnki pozyskaliśmy od dojrzałych płciowo osobników złowionych w kwietniu w rzece Skawie (powyżej zbiornika Świnna Poręba).

Rozwój ikry świnki miał miejsce w słojach Weissa …

… a po około 3 tygodniach mamy taki o to efekt …

…czyli ok. 40 000 szt. wylęgu żerującego świnki, który pozostanie z nami aż do późnej jesieni.

Zgodnie z obowiązującym prawem okres ochronny świnki obowiązuje od 1 stycznia do 15 maja, a jej wymiar ochronny wynosi 25 cm.

Łacińska nazwa gatunkowa świnki to Chondrostoma nasus – czyli …

korzeniami nazwa ta sięga greki: chondros = chrząstka; stoma = usta; oraz łaciny: nasus = nos, ale co to ma wspólnego z rybą?

Sprawa staje się bardziej oczywista, gdy przyjrzymy się anatomii otworu gębowego świnki, otóż otaczają go twarde (chrzęstne) wargi, dolna warga o ostrej krawędzi pełni rolę skrobaczki, za pomocą której zeskrobuje pokarm z kamieni i innych twardych powierzchni.