Nasze gospodarstwo, od momentu kiedy powstało w 2018 roku, realizuje proces budowy oraz odbudowy infrastruktury przeciwpowodziowej uszkodzonej podczas powodzi z 2010 roku. Potrzeby są bardzo duże, ze względu na wcześniejsze wieloletnie zaniedbania i brak dofinansowania koniecznych inwestycji. Konieczne są działania kompleksowe, oparte na skutecznych i nowoczesnych rozwiązaniach.

Sandomierz był jedną z wielu miejscowości, które ucierpiały podczas powodzi z 2010 roku. Wówczas na Wiśle, na skutek nawalnych opadów deszczu, pojawiła się fala wezbraniowa, której kulminacja była największa w 160-letniej historii pomiarów. Ucierpiały miejscowości położone w województwach: małopolskim, podkarpackim, świętokrzyskim i lubelskim. Wezbrane wody, oprócz Sandomierza, zalały także Oświęcim, Czechowice-Dziedzice, Świniary, Tarnobrzeg, Dębicę oraz Jasło. Pod wodą znalazło się łącznie ponad 550 tys. ha użytków. Z zagrożonych rejonów trzeba było ewakuować 30 tys. osób, a straty oszacowano na prawie 12 mld złotych. Więcej informacji na temat powodzi z 2010 roku można znaleźć w artykule: https://www.wody.gov.pl/aktualnosci/1086-dziesiec-lat-po-wielkiej-powodzi

Kompleksowe działania w Dorzeczu Wisły i Odry

Wody Polskie pracują nad wdrożeniem systemu ochrony przeciwpowodziowej, który swoim oddziaływaniem obejmie obszary najbardziej zagrożone powodziami. Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry (POPDO) i Projekt ochrony przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły (POPDOW) są finansowane z wielu źródeł, m.in. funduszy Banku Światowego, Banku Rozwoju Rady Europy i KE. Celem tych działań jest zmniejszanie zagrożenia powodziowego oraz łagodzenie fali powodziowej w momencie jej nadejścia. Planowane i już realizowane są inwestycje na kwotę 2 mld zł. Oszacowano, że tereny znajdujące się w bliskości proponowanych zadań i działań zamieszkane są przez 15,1 mln osób.

Zadania realizowane w Małopolsce

W ramach zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego w Małopolsce Wody Polskie  prowadzą kompleksowe prace na różnych odcinkach wałów tak, aby możliwie najskuteczniej ochronić mieszkańców gmin Sandomierz, Samborzec i Koprzywnica przed ewentualnymi skutkami powodzi. Wartość tych inwestycji wynosi ponad 196 mln zł. 

Roboty polegają na zabezpieczeniu wałów rzeki Koprzywianki na odcinku kilkunastu kilometrów. Szeroki zakres działań dotyczy także rozbudowy wału opaskowego zabezpieczającego przed wodami powodziowymi Hutę Szkła oraz osiedle mieszkaniowe w  Sandomierzu. Prace polegają na podwyższeniu i doszczelnieniu korpusu oraz podłoża istniejącego oraz rozbudowę wału przeciwpowodziowego rzeki Wisły. Kluczowym elementem jest także budowa Bramy Portowej, która będzie chroniła istniejący port rzeczny przed wodami wezbraniowymi Wisły. Kolejne prace dotyczą zabezpieczenia przeciwpowodziowego w obrębie ujściowego odcinka rzeki Atramentówki, budowy nowej pompowni Koćmierzów i śluzy grawitacyjnej w Koćmierzowie (w prawym wale Wisły) oraz kanału odprowadzającego wodę z Atramentówki do pompowni. Głównym celem tego zadania jest stworzenie alternatywnego odwodnienia zlewni Atramentówki do Wisły, zwłaszcza w okresach wzmożonego przepływu w Atramentówce.

Prowadzone są również prace związane z budową przepompowni wody w miejscowości Szewce. Na terenie inwestycji Pompownia Koćmierzów prowadzone są już prace wykończeniowe, kończy się również realizacja robót Pompowni Szewce i Zajeziorze. Pozostałe zadania są w trakcie realizacji. Wszystkie wymienione powyżej inwestycje mają się zakończyć w 2021 roku.

Obecnie realizowane są również zadania zwiększające bezpieczeństwo powodziowe mieszkańców miasta Krakowa i Skawiny. Celem prac jest podwyższenie i rozbudowa istniejących obwałowań. Prowadzona jest rozbudowa wałów rzeki Wisły od ujścia Skawinki do stopnia Kościuszko. 

Wody Polskie realizują również prace w Węźle Oświęcimskim. W tym rejonie zbiegają się zlewnie dwóch rzek, w związku z czym mieszkańcy narażeni są bardzo często na podtopienia. Woda wielokrotnie zagrażała również Muzeum Auschwitz- Birkenau. Szczególnie trudna sytuacja miała miejsce w 2010 r. Pojawiły się podtopienia bezpośrednio zagrażające Muzeum. Wówczas Rada Muzeum apelowała o pilne dokończenie wzmacniania wałów przeciwpowodziowych. Prace rozpoczęły się w lutym ubiegłego roku. Zakończono już dwa z 6 zaplanowanych etapów prac. Projekt obejmuje swoim zasięgiem powiat oświęcimski i chrzanowski.

Zabezpieczenie przeciwpowodziowe dla Podkarpacia

W ramach tworzenia zabezpieczenia przeciwpowodziowego tzw. Węzła tarnobrzesko-sandomierskiego, realizowane są również inwestycje na obszarze administrowanym przez Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Rzeszowie. Działania te w sposób kompleksowy zamykają obszar doliny Wisły i Sanu oraz zapewniają bezpieczeństwo przeciwpowodziowe mieszkańcom doliny na terenie województwa podkarpackiego. Szczególnie północna część Podkarpacia jest obecnie wielkim placem budowy.

W ciągu dwóch ostatnich lat na terenie powiatów tarnobrzeskiego i stalowowolskiego Wody Polskie zakończyły już bądź realizują cztery kolejne zadania przeciwpowodziowe. W 2018 roku zakończono już prace na zadaniu Wisła etap 1, a w ubiegłym roku dokonano odbioru przedsięwzięcia Trześniówka V. W marcu 2019 roku rozpoczęto prace na zadaniu Wisła etap 2, natomiast w styczniu bieżącego roku rozpoczęto realizację zadania San III.  

Łączna wartość robót na tych przedsięwzięciach wynosi 140 mln zł. Celem jest zwiększenie stopnia ochrony przeciwpowodziowej na obszarach o łącznej powierzchni 17,5 tys. ha zamieszkałych przez  ponad 28,5 tys. osób. Efektem będzie rozbudowa i zabezpieczenie 35 km obwałowań Wisły, Trześniówki i Sanu.

Ponadto Wody Polskie na terenie tylko tych dwóch powiatów województwa podkarpackiego w skoordynowany sposób przygotowują już do realizacji trzy kolejne duże projekty: Trześniówka VII,  Łęg IV i San Stalowa Wola. Ich łączna szacunkowa wartość wynosi 192 mln zł. Pozwolą one na zmodernizowanie kolejnych 36 km obwałowań Sanu Trześniówki i Łęgu.

Równolegle trwają też prace projektowe na zadaniu San Stalowa Wola, które obejmuje rozbudowę 18 km lewego wału Sanu. Szacunkowa wartość tego projektu to ok. 86 mln zł. Ogółem, w rejonie węzła tarnobrzesko-sandomierskiego RZGW w Rzeszowie zrealizowało, realizuje i przygotowuje 7 projektów o szacunkowej wartości 332 mln zł, dzięki którym zostanie wybudowanych bądź zmodernizowanych 70 km obwałowań.

W ramach tworzenia kompleksowego systemu ochrony przeciwpowodziowej na Odrze oraz Wiśle (POPDO) i (POPDOW), Wody Polskie budują wały przeciwpowodziowe na Środkowej i Dolnej Odrze (we Wrocławiu, Nowej Soli i Wężyskach-Chlebowo). Wybudowany został suchy zbiornik w Raciborzu oraz trwa budowa 4 polderów w Kotlinie Kłodzkiej. W realizacji jest m.in. ochrona miasta Słubice i Krosna Odrzańskiego. Celem jest zabezpieczenie najbardziej zagrożonych powodziami obszarów w dorzeczu Odry oraz wdrożenia pierwszej grupy działań służących zapewnieniu takiego samego poziomu ochrony dla dorzecza Górnej Wisły.

W kwietniu bieżącego roku, w ramach projektu POPDOW, ruszył pierwszy przetarg na system informatyczny monitorujący i zarządzający dorzeczem Odry i Wisły na południu Polski. Już wkrótce z takiego systemu będą mogli korzystać pracownicy czterech Centrów Operacyjnych Ochrony Przeciwpowodziowej we Wrocławiu, w Krakowie, Gliwicach i Rzeszowie. Wody Polskie zapraszają do składania ofert na wykonanie kontraktów, w ramach których zaplanowano modernizację i rozbudowę systemu monitorującego pomiary hydrologiczne. Centra Operacyjne wspomagane będą systemem informatycznym do zarządzania obiektami hydrotechnicznymi, które umożliwią Wodom Polskim optymalne przeprowadzanie fal wezbraniowych oraz powodziowych na obiektach hydrotechnicznych położonych w dorzeczu Odry i Wisły na terenie południowej Polski. Ta innowacyjna technologia pozwoli również na współpracę z innymi instytucjami działającymi w sferze bezpieczeństwa osób i mienia, takimi jak Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Centra Zarządzania Kryzysowego i podmioty administrujące zbiornikami energetycznymi.

Aby zmniejszyć ryzyko powodziowe

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej oraz po wprowadzeniu do prawodawstwa polskiego europejskich przepisów, na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zmieniło się podejście do powodzi. Obecnie mówmy o ograniczaniu jej skutków, czyli minimalizowaniu straty poprzez zmniejszanie tzw. ryzyka powodziowego. Od 2013 roku Unia Europejska nakłada na Polskę obowiązek aktualizowania map zagrożenia i map ryzyka powodziowego zgodnie z Dyrektywą Powodziową. Głównym celem dyrektywy powodziowej jest dążenie do zminimalizowania występowania zjawiska powodzi poprzez ustanowienie ram dla oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim.

Obecnie Wody Polskie realizują kolejny cykl planistyczny pod nazwą „Przegląd i aktualizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym” (PZRP). Najważniejszym celem PZRP, a zatem również ich aktualizacji, jest ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej. Celem jest m. in. stworzenie systemów wczesnego ostrzegania, rekomendowanie budowy zbiorników retencyjnych i obwałowań, działania z zakresu naturalnej retencji oraz stworzenie instrumentów prawnych,  w tym właściwe planowanie przestrzenne na poziomie samorządowym, aby uniknąć planowania osiedli na terenach zalewowych. W czerwcu bieżącego roku ruszył nowy cykl planistyczny, którego celem jest aktualizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP). Projekt jest realizowany pod nazwą STOP POWODZI. 

Więcej informacji na ten temat można znaleźć na www.stoppowodzi.pl

Zespół Komunikacji Społecznej
PGW Wody Polskie