Wody Polskie w ciągu dwóch lat istnienia na terenie całej Polski zrealizowały 8 tys. zadań, mających wpływ na poprawę lokalnego bilansu wodnego. Inwestycje z tego tytułu opiewały łącznie na kwotę 554 mln zł.

W 2020 r. na cele inwestycyjne, w tym przeciwdziałania skutkom suszy przeznaczymy ponad 2 mld zł.

W tym roku zaplanowaliśmy również ponad 4 000 zadań utrzymaniowych, na które przeznaczonych jest 380 mln zł. Dodatkowo 60 mln zł skierowane jest na nowatorski program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych w regionach najbardziej zagrożonych suszą rolniczą. Głównym założeniem i celem jest ograniczenie skutków suszy przez wzmocnienie retencji korytowej rzek, kanałów i rowów, przez budowę i odbudowę systemu jazów, zastawek, przepusto-zastawek, umożliwiających nawodnienie użytków rolnych.

PGW Wody Polskie ogłaszają kolejne przetargi na inwestycje retencji korytowej. Z powodu postępującej suszy ogółem na ten cel przeznaczono dodatkowe 154,7 mln zł na realizację 645 zadań inwestycyjnych na terenie całej Polski.

Przeciwdziałanie skutkom suszy jest obecnie najważniejszym zadaniem, jakie wykonują Wody Polskie. Odkąd powstało nasze Gospodarstwo, czyli od 2018 roku, realizujemy program Stop suszy. W jego ramach działamy wielotorowo.

• Nasze Gospodarstwo w ramach przeciwdziałania skutkom suszy realizuje już inwestycje, które wpływają na poprawę bilansu wodnego kraju. Na ten cel przeznaczonych jest ponad 2 mld zł. W tym roku Wody Polskie szczególnie koncentrują się na lokalnych działaniach na terenach rolnych. Ze szczególnym uwzględnieniem regionów najbardziej zagrożonych suszą, w tym suszą rolniczą. Na ten cel jest dodatkowo przeznaczonych 157 mln zł, z czego 60 mln zostanie zagospodarowane w postaci inwestycji już w tym roku. Równolegle wprowadzamy również kolejne rozwiązania z zakresu małej i dużej retencji, które poprawią stan zasobów wodnych w Polsce.
• Działania inwestycyjne opierają się na szczegółowych analizach dokonanych za pomocą najnowocześniejszych metod badawczych. Na ich podstawie przeanalizowaliśmy szczegółowo zjawisko suszy w Polsce i kończymy opracowanie kompleksowego planu przeciwdziałania skutkom suszy. Dokument będzie zawierał analizę możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych oraz zbiór niezbędnych inwestycji. Znajdą się w nim także konkretne wskazania dla samorządów pomocne w kształtowaniu zrównoważonej gospodarki wodnej na terenach gmin, a w konsekwencji – całego kraju. Dokumenty planistyczne tej rangi przyjęło już dziesięć państw europejskich, w tym m.in. Wielka Brytania, Francja Hiszpania, Słowacja i Ukraina.
• Prowadzimy kampanie społeczne i edukacyjne, które są ważnym elementem dla całościowego podejścia do zasobów wodnych kraju. Celem jest przede wszystkim zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej niewielkich zasobów wodnych, jakimi dysponujemy w Polsce. W szczególności – do racjonalnego gospodarowania wodą już na poziomie indywidualnym, w tym nieprzeznaczania najwyższej jakości wody pitnej do podlewania trawników i innych celów niż bytowe, zwłaszcza w sezonie wiosenno-letnim.

Przeciwdziałanie skutkom suszy na obszarze Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie realizując zadania, działa na rzecz zapobiegania skutkom suszy. To działania wynikające z obowiązujących instrukcji gospodarowania wodą polegające na utrzymaniu i zwiększaniu retencji wody w zbiornikach oraz wyrównywaniu przepływów w korytach poniżej. Retencja najskuteczniej zapobiega skutkom skrajnych zjawisk hydrologicznych.

Deficyt wody, wynikający zarówno z niedostatecznej wysokości opadów atmosferycznych, jak również z ich nierównomiernego rozkładu na obszarze kraju, decyduje o konieczności jej retencjonowania w okresie wezbrań oraz uzupełniania – alimentacji przepływów w rzekach w okresach niskich stanów. W okresach krytycznych zgromadzone zasoby służą wyrównaniu deficytów wody. Przerzuca się więc zretencjonowaną wodę z okresu zimy i wczesnej wiosny, pochodzącej z topniejącej pokrywy śnieżnej, a także wody zgromadzonej w czasie wezbrań, na okres letni.

Dobrym przykładem jest zbiornik wodny Świnna Poręba, który podczas normalnego poziomu piętrzenia (NPP) może zmagazynować przeszło 100 mln m³ wody. Jego całkowita objętość wynosi z kolei ponad 160 mln m³, z czego 60 mln m³ stanowi rezerwę powodziową wypełnianą w czasie przemieszczania się fali powodziowej na Skawie. Zmagazynowanie tak ogromnej ilości wody pozwala na zwiększenie przepływu Skawy poniżej zbiornika, ale przyczynia się także do wzrostu przepływu Wisły. Warto zaznaczyć, że przed budową zbiornika wodnego Świnna Poręba, w czasie występowania suszy przepływ Skawy w Wadowicach wynosił około 1,5-2,0 m³/s, a podczas skrajnej suszy hydrologicznej spadał nawet do około 1,0 m³/s.  Obecnie natomiast dzięki zachowaniu przepływu gwarantowanego wynosi on 5,4 m³/s. Podczas ostatnich dni, w związku z trwającą suszą do zbiornika dopływa około 2,5-3,0 m³/s, a odpływa 5,4 m³/s. Praca zbiornika jest więc kluczowa dla zwiększenia odpływu.

Zbiornik wodny Świnna Poręba

Poziom wody w Skawie poniżej zbiornika

Poza Zbiornikiem Świnna Poręba na Skawie, na obszarze administrowanym przez RZGW w Krakowie, działają inne zbiorniki retencyjne o kluczowym znaczeniu dla kształtowania zasobów wodnych. Są to system zbiorników Kaskady Soły, zbiornik Dobczycki na Rabie oraz zbiornik Chańcza na Czarnej Staszowskiej.

Ponadto w celu ograniczenia skutków suszy, w ramach prowadzonych prac utrzymaniowych, wykonywane są prace konserwacyjne i remonty stopni, progów, zapór przeciwrumowiskowych i jazów. Tego rodzaju działania powodują  ustabilizowanie dna koryt cieków i utrzymanie dotychczasowego lub podniesienie poziomu wód gruntowych. W zależności od konstrukcji poszczególnych budowli poprzecznych możliwe jest także gromadzenie w basenach i nieckach wypadowych wody. Ta niewielka rezerwa wody bywa chętnie wykorzystywana przez rolników w celu nawadniania upraw w małych gospodarstwach położonych w pobliżu.

Dobrym przykładem takich działań są prace na terenie Zarządu Zlewni w Sandomierzu. Tam pracownicy Wód Polskich przeprowadzili konserwację przepusto-zastawek na Cieku od Zajeziorza, w gminie Samborzec.

Zdemontowali zasuwy, oczyścili metalowe elementy oraz betonowe przyczółki zastawek. Obiekty zostały pomalowane, skręcone, wyregulowane i ponownie uruchomione.

Dzięki wykonanym pracom, w ciągu 72 godzin na pierwszej z zastawek uzyskano wzrost poziomu lustra wody  o 50 cm, na drugiej natomiast o 15 cm.Rozpoczęto także prace utrzymaniowe na jazie w miejscowości Zajeziorze. Tam oczyszczono i wymalowano elementy betonowe i metalowe jazu. Zostaną wymienione również zasuwy.

Prawidłowe działanie infrastruktury technicznej, czyli jazy, zastawki oraz towarzyszące im obiekty, takie jak zastawki wspomagające, zapewniają czasowe zatrzymanie wody w cieku,  co z kolei wpływa na podniesienie poziomu wód gruntowych, a w efekcie poprawia stosunki wodne w profilach glebowych obszarów sąsiadujących. Wszystkie te prace powodują, że poprawia się jakość gleb oraz zostają zwiększone ich zdolności retencyjne w obszarach użytkowanych rolniczo.

Docelowo łączna retencja korytowa na tym obszarze wyniesie 212 tys. m3 wody, a przewidywany obszar odziaływania to 32,2 ha.

W zakresie planu utrzymania wód na rok 2020 przewidziane są zadania, które zminimalizują skutki suszy:

1. Dokumentacja na remont korekcji stopniowej na potoku Koszarawa w km 0+300 - 3+764 w m. Żywiec, pow. żywiecki, woj. Śląskie;

2. Remont zapory przeciwrumowiskowej na rowie „Michalskich" w m. Cisiec, gm. Węgierska Górka, pow. żywiecki, woj. Śląskie;

3. Remont zapory przeciwrumowiskowej na rowie „Fułatów" w m. Cisiec, gm. Węgierska Górka, pow. żywiecki, woj. Śląskie;

4. Remont zapory przeciwrumowiskowej na cieku „Gałuszki” w m. Cisiec, gm. Węgierska Górka, pow. żywiecki, woj. Śląskie;

5. Tymczasowe zabezpieczenie stopnia wodnego w korycie rzeki Skawinki w msc. Skawina w km 3+500

6. Remont zapory przeciwrumowiskowej na potoku „Kaczanka” w km 0+500 w m. Pcim. Dokumentacja projektowa.

Równocześnie planuje się wprowadzenie kolejnych nowych zadań utrzymaniowych związanych ze zwiększeniem retencji zlewni na obszarach wiejskich zgodnych z założeniami planu przeciwdziałania skutkom suszy do realizacji w roku 2020. Są to:

1. Zwiększenie zdolności retencyjnej w cieku i na obiekcie „Jasionna";

2. Zwiększenie zdolności retencyjnej w cieku i na obiekcie „Rzeszówek";

3. Poprawa stosunków wodnych w zlewni cieku „Potok Jakubowicki" odcinek 0+000 - 7+718;

4. Poprawa stosunków wodnych zlewni cieku „Potok Ścieklec" odcinek 11+000 - 21+000;

5. Remont zapory przeciwrumowiskowej wraz z udrożnieniem czaszy zapory na pot. „Grodkówka” w m. Gródek, gm. Grybów;

6. Remont zapory przeciw rumowiskowej wraz z udrożnieniem czaszy zapory na pot. „Cisawy” w m. Gródek, gm. Grybów;

7. Remont jazu i 2 szt. przepusto - zastawek na „Ciek od Zajeziorza”;

8. Retencja korytowa rzeki Wschodniej - remont 3 jazów;

9. Roboty utrzymaniowe w korycie potoku Macocha Łęki i Osieckiego, remont jazu Talika;

10. Roboty utrzymaniowe w korycie potoku Bulówka, remont jazu Huczka.

Ponadto, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie w ramach działań przyczyniających się do łagodzenia skutków suszy przygotowuje aktualnie do realizacji następujące zadania o charakterze inwestycyjnym:

1. Przeciwdziałanie skutkom suszy na odcinku doliny rzeki Wisły pomiędzy stopniem wodnym Przewóz i ujściem rzeki Raby - budowa stopnia wodnego Niepołomice;

2. Zbiornik retencyjno-powodziowy na potoku Słomka;

3. Zrównoważony rozwój gospodarczy zlewni rzeki Nidy w związku z obszarami Natura 2000-etap 1.

Dodatkowo, w ramach łagodzenia skutków suszy, w latach 2020/2021 planujemy: 

1. Przebudowę i remont istniejącej przepompowni melioracyjnej Niedary w miejscowości Niedary gmina Drwinia;

2. Zwiększenie zdolności retencyjnej w ciekach i na obiektach „Lipnica" i „Mniszek", gm. Małogoszcz, woj. świętokrzyskie;

3. Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni cieku „Dopływ z Mniszowa" nazwa potoczna "Szpitarka" odcinek 0+000 - 6+954;

4. Przebudowę jazu wraz z udrożnieniem powyżej jazu na pot. „Łużnianka” w m. Łużna, gm. Łużna;

5. Odtworzenie kanału Młynówka dopływu rzeki Wschodniej;

6. Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni potoku bez nazwy dopływu Glinnej w gminie Jeleśnia;

Ponadto, decyzją Dyrekcji RZGW w Krakowie, w bieżącym roku, ograniczona została praca przepompowni na naszym terenie w celu zapobiegania dalszemu obniżaniu się poziomu wód gruntowych.

Zbiorniki wodne Chańcza i Dobczyce

Zbiorniki wodne Kaskady Soły: Czaniec, Porąbka i Tresna

Jaz na cieku od Zajezierza oraz w Skwirzowej na rzece Koprzywianka

Zastawki na cieku od Zajeziorza