W ostatnich latach jesteśmy świadkami coraz częstszych i coraz intensywniejszych negatywnych zjawisk pogodowych związanych z postępującymi zmianami klimatu. Jednym z tych najbardziej niebezpiecznych jest susza. Dlatego priorytetem prowadzonej przez PGW Wody Polskie gospodarki wodnej jest przeciwdziałanie skutkom suszy. Podstawowym elementem w walce z suszą są zbiorniki retencyjne, które można nazwać prawdziwym „buforem bezpieczeństwa”.
Nie trzeba nikogo przekonywać jak ważna w życiu człowieka jest woda pitna. Przyzwyczailiśmy się, że mamy do niej łatwy dostęp. Między innymi jest tak dlatego, że zbudowano sztuczne zbiorniki retencyjne, których podstawowym zadaniem jest zabezpieczenie zasobów wody dla ludności. Oprócz tego, często w sąsiedztwie zapory, powstały także elektrownie wodne, produkujące energię elektryczną. Bardzo ważną funkcją takich zbiorników jest też ochrona przeciwpowodziowa, o której czasami się zapomina. Szczególnie gdy stan wód w rzekach jest niski i nikt nie przejmuje się dużą ilością opadów tylko ich brakiem.
Niestety, właśnie niski stan wód w rzekach, który jest efektem suszy, generuje problemy dla człowieka i środowiska naturalnego. Kiedy do tego dochodzi wysoka temperatura, woda łatwiej się nagrzewa, zmniejsza się jej natlenienie i może wystąpić np. zjawisko tzw. przyduchy, które powoduje śnięcie ryb mniej odpornych na wystąpienie niekorzystnych warunków bytowania. Dlatego utrzymywanie właściwego stanu wody w rzece i podnoszenie przepływów niżówkowych jest takie ważne. Tutaj właśnie wkracza do akcji woda zmagazynowana w zbiorniku przed wystąpieniem suszy. Jest ona stopniowo uwalniana tak, by rzeka poniżej zapory utrzymywała jak najkorzystniejszy poziom wody.
Przykładem takiego ważnego zbiornika retencyjnego na terenie administrowanym przez RZGW w Krakowie jest Zbiornik Wodny Dobczyce zlokalizowany na rzece Rabie. Pomysł na jego budowę pojawił się w latach 70-tych, natomiast oddano go do użytku ostatecznie w 1986 r. Jest on źródłem wody pitnej dla Krakowa i okolic. Pochodzi z niego ok. 60% zasobów, które trafiają do ponad 700 tyś mieszkańców. Ze względu na swoją wagę w tym zakresie zbiornik ten nie pełni funkcji turystycznej. Dodatkowo zlokalizowana w jego sąsiedztwie elektrownia wodna o mocy 2,5 MW produkuje średnio 9,6 GWh rocznie. Aktualnie pojemność zbiornika przy maksymalnym poziomie piętrzenia wynosi 137,72 mln mᶟ.
W związku z panującymi aktualnie wysokimi temperaturami powietrza i brakiem opadów atmosferycznych obserwowane są zmniejszone dopływy wody do zbiornika. Mimo to zapora doskonale spełnia jedno ze swoich podstawowych zadań, jakim jest wyrównywanie niskich przepływów na rzece poniżej. Stan poziomu wody jest na bieżąco monitorowany. Jednak, co bardzo ważne, przez całe ostatnie dwa miesiące odpływ gwarantowany ze zbiornika był utrzymany na właściwym poziomie.
W wyniku suszy i znikomej ilości opadów mogą pojawiać się chwilowe niedogodności w postaci zwiększonej ilości naturalnego osadu ziemnego w rzece, ale stan ten samoczynnie się poprawia, kiedy warunki atmosferyczne stają się bardziej korzystne. Na dowód pozytywnego wpływu zbiornika na wody w rzece Rabie niech posłuży fakt, że powyżej zbiornika czyli tam, gdzie rzeka do niego wpływa, przepływ wynosi ok. 2m³/s, a poniżej zbiornika odpływa ok. 3m³/s czyli aż 50% więcej. Z kolei sam poziom wody w rzece powyżej zbiornika wynosi obecnie jedynie ok. 30 cm, a poniżej ponad 200 cm. Zbiornik dzięki zmagazynowanej wcześniej wodzie jest więc „buforem bezpieczeństwa” i w czasie suszy więcej wody z niego wypływa niż wpływa.
W efekcie zapewnione są niezbędne warunki dla życia biologicznego, dla którego poziom wody w rzece jest bardzo istotny, jak wspomniano już wcześniej. Oczywiste jest, że gdyby tej wody było za mało, stanowiłoby to zagrożenie dla ryb. Dodatkowo, dzięki wyrównywaniu poziomu rzecznego w okresach niżówek, możliwe jest nawadnianie użytków rolnych.
