10 czerwca w Krakowie odbyło się spotkanie konsultacyjne projektów II aktualizacji planów gospodarowania wodami (IIaPGW). Omówiono na nim najistotniejsze problemy i wyzwania dla obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czarnej Orawy. Przedstawiono działania naprawcze, mające na celu poprawę stanu wód i osiągnięcie celów środowiskowych.
Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy to jedne z najważniejszych dokumentów planistycznych w gospodarce wodnej, których projekty są opracowywane co 6 lat przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Zawierają zestawy działań, które należy podjąć, aby osiągnąć lub utrzymać dobry stan wód i ekosystemów od nich zależnych, umożliwiając jednoczesne korzystanie z nich w sposób zrównoważony. Stanowią podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów wodnych i określają zasady gospodarowania nimi. Projekty IIaPGW zostały przygotowane dla dziewięciu obszarów dorzeczy: Wisły, Odry, Dniestru, Dunaju, Banówki, Łaby, Niemna, Pregoły i Świeżej.
Dzisiejsze spotkanie w Krakowie ma na celu przybliżyć wszystkim zainteresowanym tematykę prac związanych z gospodarowaniem wodami oraz umożliwić kontakt z ekspertami biorącymi udział w tworzeniu projektów planów. Każdy obywatel ma możliwość – czy to podczas spotkań konsultacyjnych, czy też poprzez formularze na dedykowanej stronie internetowej – zabrać głos, wyrazić swoje zdanie i wpłynąć na otaczającą nas rzeczywistość – mówi Radosław Radoń Z-ca Dyrektora ds. ochrony przed powodzią i suszą.
Stan wód na obszarze dorzecza Wisły, regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czarnej Orawy
Jednolite części wód powierzchniowych oraz podziemnych to podstawowe jednostki planistyczne w gospodarowaniu wodami. Dla obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły analizom poddane zostały jednolite części wód powierzchniowych (jcwp) rzecznych, zbiornikowych i podziemnych, natomiast dla obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czarnej Orawy jednolite części wód powierzchniowych (jcwp) rzecznych i podziemnych.
Jednym z problemów występujących w obu omawianych obszarach i regionach wodnych jest depozycja atmosferyczna, czyli zanieczyszczenia, pochodzące z powietrza, dostające się do wód powierzchniowych poprzez opady deszczu i śniegu. W przypadku obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły występuje przekroczenie wartości granicznych w odniesieniu do normy głównie dla wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych - WWA, do których zalicza się ponad 200 związków chemicznych mających działanie nowotworowe i metali ciężkich. Jest to spowodowane spalaniem paliw kopalnych, niską emisją, transportem, emisją przemysłową. W przypadku obszaru dorzecza Dunaju występują wysokie wartości pojedynczych substancji niebezpiecznych : benzo(a)pirenu i rtęci, odnotowuje się także obniżenie klasy elementów fizykochemicznych pod wpływem wartości pH, co także może wynikać z depozycji zanieczyszczeń zakwaszających.
W przypadku regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły zidentyfikowane problemy dotyczą również zrzutów ścieków przemysłowych, które notują znaczne przekroczenia wartości stężeń granicznych substancji szczególnie szkodliwych w większości monitorowanych obecnie wód rzecznych. Jeśli chodzi o region wodny Czarnej Orawy problem stanowią zrzuty ścieków komunalnych. Zidentyfikowane zostały przekroczenia norm pojedynczych parametrów fizykochemicznych wskazujących na eutrofizację wód czyli ich przeżyźnienie przekroczenia dotyczące parametrów wskazujących na pochodzenie zanieczyszczeń m.in. ze ścieków (m.in. ChZT, BZT5, OWO).
Jeśli chodzi o jakość wód podziemnych problemy wód podziemnych to jednym z zagrożeń jest obniżenie w rejonie Kielc zwierciadła wody poziomów użytkowych spowodowane odwodnieniem kopalń odkrywkowych surowców skalnych oraz eksploatacją wód podziemnych przez ujęcia komunalne. Największym zagrożeniem dla wód podziemnych są ścieki komunalne, przemysłowe oraz składowiska odpadów górniczych (hałdy), komunalnych oraz infrastruktura podziemna miejska i przemysłowa. W wielu miejscach są to stare składowiska odpadów dawno zlikwidowanych zakładów. Występują także zagrożenia związane z przebiegiem i utrzymaniem głównych szlaków komunikacyjnych, a także środki ochrony roślin i nawozów mineralnych na obszarach wykorzystywanych rolniczo – wyraźna presja o charakterze rolniczym. W przypadku regionu wodnego Czarnej Orawy problem stanowią przekroczenia wartości progowych dobrego stanu chemicznego dla zanieczyszczeń typowych dla rolniczego użytkowania terenu i presji z tym związanych oraz zwartą zabudową wiejską (intensywne nawożenie pól, stosowanie środków ochrony roślin, nieuregulowana gospodarka wodno-ściekowa na obszarach wiejskich, ciągi komunikacyjne).
Działania na rzecz poprawy stanu wód i osiągnięcia celów środowiskowych na obszarze dorzecza Wisły, regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czarnej Orawy
Wykonane badania i analizy w ramach IIaPGW pozwoliły opracować zestawy działań naprawczych, mających na celu złagodzenie skutków wpływu działalności człowieka na środowisko wodne. IIaPGW łącznie dla obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czarnej Orawy wskazuje konieczność realizacji ok. 1,8 tys. działań naprawczych, na kwotę prawie 4 mld zł., w tym zdecydowana większość kosztów dotyczy działań dotyczących wód rzecznych – aż 99%. Zestawy działań zaproponowano łącznie dla 219 jednolitych części wód omawianych regionów wodnych, co stanowi 83% wszystkich jednolitych części wód regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły (215) oraz 60% jednolitych części wód regionu wodnego Czarnej Orawy (4).
W przypadku jednolitych części wód powierzchniowych działania naprawcze dotyczą przede wszystkim eliminacji presji fizykochemicznych i chemicznych, w tym tych związanych z gospodarką ściekową, a także poprawy warunków dla obszarów chronionych. Natomiast jeśli chodzi o wody podziemne to działania ukierunkowane są na presje ilościowe i presje chemiczne typu A tj. związane z rolnictwem i gospodarką komunalną. Zgodnie z harmonogramem wszystkie zaplanowane działania naprawcze powinny zostać zrealizowane do 2027 roku.
Nie bądź obojętny! Zabierz głos w sprawie wody
W półrocznych konsultacjach społecznych projektów IIaPGW, trwających od 14 kwietnia do 14 października 2021 roku, ogłoszonych przez Ministra Infrastruktury i realizowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, może wziąć udział każda zainteresowana osoba, firma lub organizacja. Oznacza to, że każdy ma możliwość zabrania głosu, a tym samym może mieć wpływ na to, w jaki sposób osiągany będzie, a następnie utrzymywany dobry stan wód. Po zakończeniu półrocznych konsultacji społecznych oraz procedury legislacyjnej, plany gospodarowania wodami zostaną przyjęte w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki wodnej.
Informacje o tym, jak wziąć udział w konsultacjach społecznych projektów IIaPGW dla 9 obszarów dorzeczy w Polsce dostępne są na stronie: www.apgw.gov.pl/konsultacje.
